Artikel verschenen in Hajime!

De groei van Aikido in Belgie en in Ternat

Eli Steenput

Ontstaan van Aikido

Aikido is een moderne Japanse krijgskunst, gesticht door Ueshiba Morihei. Het is uniek als krijgskunst in de nadruk die het legt op ethische principes die tot uitdrukking komen in de technieken. Hoewel Ueshiba Morihei al meer dan 20 jaar voor de oorlog aktief was, wordt algemeen aangenomen dat de huidige vorm van het Aikido ontwikkeld is in de jaren na de tweede wereldoorlog.

De technische wortels van het Aikido liggen in de Daito ryu, de familiestijl van de Takeda-clan. Ueshiba combineerde deze oude stijl met principes van de Kashima Shin Ryu zwaardtechnieken, en voegde er zijn persoonlijke bevindingen aan toe. Ueshiba was ook sterk beinvloed door de Omoto kyo, de neo-Shinto sekte van Deguchi Onisaburo. De stichter van Aikido absorbeerde een groot deel van de Omoto leer, die sterk overeenstemde met zijn eigen opvattingen over de dynamische harmonie van het universum.

Aikido kende een explosieve groei sinds 1950. Morihei was toen al voorbij de 70 en speelde zelf geen rol meer in de verspreiding. De drijvende krachten waren Tohei Koichi, Shioda Gozo, Mochizuki Minoru, Tomiki Kenji, en Ueshiba Kisshomaru.

Deze centrale figuren zijn ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de huidige grote stijlen van Aikido. De afstamming van bijna elke bestaande school gaat terug tot deze eerste leraren. Deze leraren beweren allemaal dat ze Aikido doorgeven zoals Ueshiba het hen geleerd heeft. Waarschijnlijk is dit ook zo, ook al hebben sommige stijlen maar weinig met elkaar gemeen. Ueshiba Morihei was niet bepaald een consequent leraar. Net zoals zijn leermeester Takeda Sokaku leerde hij ieder student op de manier waarvan hij dacht dat ze het best bij deze persoon paste.

Verspreiding

Na de dood van de stichter in 1969 nam zijn zoon Kisshomaru de leiding over de Aikikai. De belangrijkste bijdragen van Kisshomaru liggen op het vlak van de administratie van de groeiende organisatie, en in de aanpassing en vereenvoudiging van het technisch curriculum. In de Aikikai zijn de technieken en lesmethodes van de stichter in grote mate uitgerangeerd en vervangen door een modernere pedagogische aanpak. De aandacht is verlegd van de krijgs-aspekten naar de kunst als een manier tot zelfontplooiing.

mochizukiMinoru Mochizuki

Aikido bereikte Europa via Frankrijk. Minuro Mochizuki was de eerste die les gaf in Aikido buiten Japan (Bordeaux 1949). Mochizuki was rechtstreeks leerling van Kano (judo), Ueshiba (aikido) en Funakoshi (shotokan). Hij was een 10de dan van de Aikikai, 9de dan jujutsu, 8ste dan Kodokan judo, 8ste dan iaido, 5de dan kendo, 5de dan Shotokan en 3de dan Shorin-ryu karate, en studeerde bovendien Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu. Omwille van verschillen in opvatting over de krijgskunst brak hij met de Aikikai en stichtte Yoseikan Budo. De bekendste leerling van Mochizuki in Frankrijk is Alain Floquet. Alain Floquet stichtte Aikibudo. Aikibudo omvat de stijlen uit drie traditionele scholen nl: Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu, Daito Ryu (Aiki Jujitsu) en Aikido Yoseikan. Floquet is een rechtstreekse leerling van Mochizuki, Takeda Tokimune en Yoshio Sugino. (De naam Aikibudo werd gekozen, omdat niet alle leraars in de organisatie gerechtigd ziijn de namen van de traditionele ryu te gebruiken.) Andre Nocquet, een andere student van Mochizuki, verbleef in Japan van 1951 tot 1955 en behaalde er zijn 4de dangraad.


Tohei Koichi

Tadashi Abe begon Aikido in 1942 en werd de beste leerling van Ueshiba, na Tohei Koichi. In 1952, toen 6de dan, studeerde hij rechten aan de Sorbonne in Parijs, en begon officieel Aikido in Frankrijk te verspreiden op vraag van Ueshiba. Hij kreeg al spoedig hulp van Mutsuro Nakazono, toen 6de dan. Deze groep werd de officiele vertegenwoordiging van de Aikikai in Frankrijk.


Tadashi Abe


Mutsuru Nakazono

Andre Noquet in Japan

De belangrijkste Franse beoefenaars zijn Andre Noquet en Jean Zin, en in een latere generatie Christian Tissier. Tissier Christian, 6de dan, begon in 1962 als kind onder Nakazono, vertrok op zijn 18 jaar naar Japan en bleef er voor 7 jaar, waar hij vooral studeerde onder Kisshomaru Ueshiba en Seigo Yamaguchi. In 1979 keerde hij terug naar Frankrijk en is thans leidende figuur van de Federation Francaise d'Aikido, Aikibudo et Assimiles (FFAAA).

Noro, waka sensei, O sensei, Tohei, Tada (Tokyo 1960)

Masamichi Noro


Masamichi Noro en Morihei Ueshiba

Aikido kende een grote groei in Frankrijk, en Abe moest al gauw versterking vragen. In 1963 arriveerde Masamichi Noro, 6de dan en uchideshi van Osensei, en nam Abe's plaats in als vertegenwoordiger van de Aikikai. Noro ging later zijn eigen weg met de oprichting van Ki No Michi (de weg van ki), en werd in 1965 vervangen door Nobuyoshi Tamura, 8ste dan, uchideshi sinds 1953. Tamura werd leidende figuur in de Federation Francais d'Aikido et de Budo (FFAB), een soort rivaal van de FFAAA. Thans is hij vertegenwoordiger van de Aikikai voor Belgie. Hij heeft een dojo in Bras in Frankrijk.


Nobuyoshi Tamura

Aikido in Belgie

Het begin van Aikido in Belgie dateert van de vroege jaren 50, toen enkele Belgische Judoka begonnen met Aikido te leren in Frankrijk. Een geschiedenis van de eerste beoefenaars vindt u hier (versie van de Aikikai so honbu Belgie).

De volgende "stijlen" worden in Belgie beoefend: Aikikai, Yoseikan, Aikibudo, Tomiki Aikido, Yoshinkan, Iwama, en Bansen juku.

De chronologie van de introductie van deze stijlen in Belgie is als volgt (voor sommige van deze data zijn bronnen tegenstrijdig):

De verspreiding van Aikido in Belgie kreeg een stevige duw door de komst van Aritomo Murashige, 5de dan kendo, 9de dan aikido, 5de dan judo, 7de dan iaido, + kennis van de naginata, bo, tanbo, etc. Murashige bevorderde ook de verspreiding van kendo in Belgie, dat naar Europa gekomen was via de UK in 1931. Hij kwam in 1964 om het leven door een verkeersongeval. Hierna begon Tamura regelmatig naar Belgie te komen om lessen te geven. Met de hulp van Tamura wordt de ACBA opgericht. Het zijn echter niet de oudste beoefenaars die de leiding van de associatie opnemen, en de ACBA slaagde er niet in de leerlingen van Murashige enerszijds en Noro en Abe anderszijds te verenigen met de volgelingen van "nieuwkomer" Tamura.


Aritomo Murashige

Sugano Seiichi, 8ste dan (sinds 1996) en uchideshi van Osensei gaf na 1979 ongeveer 8 jaar les in Belgie, Luxemburg en Frankrijk. Hij verblijft thans in de VS, maar komt nog een paar keer per jaar naar Belgie om de Aikikai examens af te nemen, wat thans gebeurt via de ACBA.

Tomita Seiji, 8ste dan, begon op 18 jaar met aikido onder Tanaka Bansen. Hij trainde tevens onder Inoue Hogen. In 1986 trok hij naar de USA, en hij heeft sinds 1988 Ban Sen Juku dojo's in Antwerpen, Brussel, Gent en Leuven, die in zijn eigen, aparte organisatie verenigd zijn.

De Belgische situatie op organisatorisch vlak is buitengewoon ingewikkeld, en er is geen overkoepelend orgaan te noemen, zelfs als we ons beperken tot de "Aikikai" strekking, zijn verschillende organisaties erkend door Aikikai hombu, de IAF, en de EAF. Enkele van deze zijn de UBeA, BABF, ABAMJ, DABB, BAAF, Aikikai Flanders, ACBA-BKAV, VAV, Belgian Aikikai, ... Uiteraard beweren sommige organisaties ouder, "echter," of meer erkend te zijn dan alle anderen.

Beelden uit de dojo van Tony Thielemans


Tony Thielemans


Roald Knutsen, Tadakatsu Shiga, Kotaro Hokage

Tony Thielemans leerde aikido bij Julien Naessens, zelf een leerling van Noro, en opende zijn eigen Brusselse dojo in 1959. Hij gaf in 1967 het eerste Belgische boek uit over aikido en kendo (Le guide Marabout de l'aikido et du kendo). Ten tijde van deze publicatie was hij 3de dan judo, 3de dan aikido, en voorzitter van l'Association Belge d'Aikido, Kendo, et Arts Martiaux. In hetzelfde jaar was zijn Yama Arashi dojo de lokatie voor de Europese kendo hatsu geiko, met Tadakatsu Shiga, Kotaro Hokage, en vertegenwoordigers uit Duitsland, Holland, Frankrijk, Engeland, Belgie en Zweden. Hij is thans voorzitter van de federatie A.B.A.M.J.- F. (erkend door ADEPS).

Theo Walravens trainde in het begin van de jaren 60 onder Pierre Nyssen in de Aikikai club van Molenbeek. De club van Nyssen was aangesloten bij de Ligue Belge du Karate (libelka-T'AI KIH), de federatie van Raymond Geirnaert, een bekend karateka en goede vriend van Pierre Nyssen, en bleef op die manier buiten de politieke strijd...

de Aikido club van Pierre Nyssen in Molenbeek, jaren 60


Theo's examen voor eerste dan met Geirnaert in de jury

Lees het vervolg in Aikido in Vlaanderen.