Gracie Jujutsu

Eli Steenput

In 1914 kwam een Japanse jiu-jitsu meester genaamd Mitsuo Maeda naar Brazilie. Als dank voor hulp van de Braziliaanse politicus Gastao Gracie, gaf hij les jiu-jitsu aan Gastao's zoon Carlos. Carlos gaf op zijn beurt les aan zijn broers (in het bijzonder Helio). Zij verfijnden hun kunst door voortdurende competitie tot wat vandaag bekend is als Gracie Jiu-Jitsu (de door hen verkozen spelling). Competitie in Gracie jiujitsu vereist dat de tegenstander verplicht wordt zich gewonnen te geven door een klem of een verwurging. Een worp of een immobilisatie alleen is niet voldoende. Als gevolg van deze regel legt het Gracie jiujitsu een grote nadruk op grondtechnieken. De twee belangrijkste posities hierin zijn de “mount” (de tegenstander ligt op zijn rug en je zit op zijn borst) en de “guard” (je ligt op je rug en controleert de tegenstander met je benen). Training bestaat voor een groot deel uit vrije oefening. Een student verhoogt pas in graad als hij alle leerlingen van zijn huidige graad in de klas kan verslaan. Omdat in de meeste andere competitiesporten (judo, worstelen, …) de wedstrijd meestal al lang voor dit stadium beslist is, hebben Gracie jiujitsu beoefenaars meestal de bovenhand in wedstrijden die onder hun regels uitgevochten worden.

Gracie jiujitsu raakte plots in de belangstelling als gevolg van alle reklame rond de Ultimate Fighting Championship. In deze No Holds Barred competitie voor geld (de hoofdprijs is ongeveer 500.000Bfr), die in Amerika op betaaltelevisie wordt uitgezonden, vechten twee tegenstanders in een achthoekige kooi met bijna geen regels, tot 1 van de twee het opgeeft. De regels van deze competitie (die in de publiciteit meestal verzwegen werden) waren in het begin erg goed in overeenstemming met Gracie jiujitsu competitie. Hierdoor werd de kampioen van de familie, Royce Gracie, verschillende malen de winnaar van het UFC. Dit gegeven werd door de Gracie familie zo goed mogelijk uitgemolken, en om de aandacht nog meer te trekken, zond Royce publieke uitdagingen naar een aantal gerespekteerde krijgskunstenaars en bekende kampioenen, waarvan de meeste echter hoogbejaard waren of aan de andere kant van de wereld. Mike Tyson vecht natuurlijk niet voor een schamel half miljoen. Als gevolg hiervan stroomden leergierigen naar de Gracie scholen om tegen hoge bedragen elkaar te mogen knuffelen.

Als we de beoefenaars van Gracie jiujitsu gedurende deze periode moesten geloven, waren alle andere krijgskunsten waardeloos en voorbijgestreefd, en zou een groene gordel in GJJ eender welke beoefenaar van een andere kunst met gemak kunnen verslaan. Hun kampioenen Royce en Rickson waren onoverwinnelijk, en wie dat niet geloofde moest maar meedoen aan het UFC. Gracie jiujitsu was beter dan de uitvinding van het warme water of de wederkomst van Christus.

Het spreekt vanzelf dat dit niet kon blijven duren.

Naarmate het verrassingseffekt van GJJ verminderde, begonnen gevorderde GJJ kampioenen steeds vaker te verliezen. Bovendien werd door de organizatoren van het UFC een tijdslimiet ingevoerd, want de grondgevechten met Gracies ontaarden meestal in een uren durende knuffelpartij, waar het publiek met reden niet voor wenste te betalen. Nadat Royce in het 5de UFC verloor tegen de worstelaar Ken Shamrock, heeft hij zich niet meer laten zien. GJJ kampioen Amaury Bitteti leed een zware nederlaag tegen Mestre Hulk, een erg middelmatige NHB vechter. Wallid Ismail, een andere vechter uit de GJJ wedstrijd elite, werd afgedroogd door Takahashi, een vrij onbekende Japanse worstelaar. Het verlies van Ismail betekende het einde van de mythe van de onoverwinnelijke jiujitsuka.

Verschillende zwakheden van het Gracie jiujitsu zijn hierbij naar voor gekomen. Ten eerste is de stijl buitensporig afhankelijk van de gi (kleding) om de tegenstander te controleren. Iedere geklede tegenstander die verloor tegen een Gracie, werd verslagen door zijn kledij. Jorge "Macaco" Patino, een getalenteerde GJJ bruine gordel, verloor twee keer tegen Pele, een zeer matige Muay Thai vechter. Pele werd later verslagen door Johil, een Luta Livre vechter, een stijl die traint zonder judogi. Patino had Pele ongetwijfeld kunnen verslaan, indien Pele gekleed naar de match was gekomen. In UFC 12 slaagde Vitor Belfort er niet in Scott Ferozzo te bestijgen, vanwege diens gladde nylon pakje. De GJJ “mount” is dus blijkbaar ook afhankelijk van de kledij.

Ten tweede heeft de “guard” zijn magie verloren. De bijzondere geoefendheid van Royce Gracie, en het gebrek aan ervaring van zijn tegenstanders gaven een vertekend beeld van deze techniek en zijn beperkingen. In UFC 2 moest Ken Shamrock snel afkloppen tegen Royce, maar tijdens de rematch in UFC 5 bleef hij probleemloos gedurende 35 minuten in de guard van Royce, vanwaar hij Royce op zijn gezicht kon slagen.

Ten derde wordt te weinig aandacht besteed aan het op de grond krijgen van de tegenstander. De filosofie is dat het gevecht toch op de grond eindigt, en twee GJJ beoefenaars zullen zo snel mogelijk naar de grond gaan. Worstelaars daarentegen trainen voortdurend om niet op hun rug te belanden. Het zal zeer moeilijk zijn om met een worstelaar vanuit de guard naar de mount positie te gaan. De GJJ beoefenaar is intussen zeer kwetsbaar voor vuistslagen, omdat ze uit de guard voornamelijk trainen tegen iemand die probeert een klem of wurging aan te zetten.

Als gevolg hiervan laat ook de conditie van vele GJJ vechters te wensen over. Als de guard goed is, kan de verdediger even liggen uitblazen, met een minimum aan inspanning om de pogingen van de tegenstander om naar een mount over te gaan te verijdelen. In de huidige UFC regels is het van veel minder belang de guard te passeren, en de persoon die op zijn rug ligt moet voortdurend een regen van slagen proberen af te weren. Ook als de tegenstander geen zin heeft om naar de grond te gaan, zit de GJJ vechter met een probleem. Ismail en Bitteti waren zodanig uitgeput en toegetakeld terwijl ze nog rechtstonden, dat naar de grond gaan uiteindelijk in hun nadeel uitdraaide. De rechtstaande technieken worden zwaar verwaarloosd in GJJ.

Een andere, minder opvallende zwakheid is het gebrek aan klemmen op het onderlichaam. Door klemmen op de benen en voeten kunnen worstelaars een gevecht tegen de GJJ elite vaak in een oogwenk beeindigen.