Aiki en Kiai

Eli Steenput

Het observeren van een tegenstander vereist meer dan alleen visuele waarneming. Krijgskunstenaars beweren vaak dat ze de bewegingen van een tegenstander kunnen aanvoelen voor ze zichtbaar zijn, en dat ze daardoor in staat zijn hun tegenaanval gelijktijdig te beginnen, in plaats van als reaktie op het zien van de aanval. Dit verhoogt niet alleen het vermogen de aanvaller te controleren, maar ook het vermogen dit te doen zonder overbodig letsel toe te brengen, een zeer belangrijk gegeven in alle traditionele koryu bujutsu.

Het vermogen om met de aanvaller in emotionele en geestelijke harmonie te blijven, zodat men zijn bewegingen voelt aankomen, heet Aiki. In de Japanse traditie wordt dit vermogen uitgelegd aan de hand van de harmonie van ‘ki’. Doordat men zijn eigen ‘aura van ki’ in harmonie brengt met het ‘ki’ van de tegenstander, zodat de beide ‘aura’s’ elkaar raken, kan men veranderingen in de ki-stroom van de tegenstander waarnemen, zodat men een aanval voelt aankomen zelf zonder iets te zien. Iemand die hierin getraind is kan zelfs kwade bedoelingen (sakki) aanvoelen in het donker of voordat een aanvaller zich laat zien.

Kiai heeft dezelfde kanji als Aiki, maar in omgekeerde volgorde. Kiai is de ‘omote’ of zichtbare versie van aiki. Waar aiki vooral het ki van de tegenstander tracht waar te nemen, zal kiai het eigen ki op de tegenstander ‘projekteren’. Ki-ate, letterlijk ‘slaan met ki’, is de basis van kiai-jutsu, de kunst de ki van uzelf en de tegenstander te beheersen door beinvloeding van de ademhaling. Kiai is een wapen dat in bijna alle traditionele bugei ryuha bestudeerd wordt.

Het grote publiek vereenzelvigt kiai gewoonlijk met de ‘karate schreeuw’, en met het stukslaan van bakstenen, maar dit soort kreet is niet hetzelfde als een echte kiai. De ‘karate kreet’ staat dichter bij de strijdkreten van soldaten en de geluiden van gewichtheffers of kogelstoters, of het soort vocalisaties die iedereen weleens maakt bij intense inspanningen of op het toilet.

Om te beginnen kan een echte kiai ook geluidloos zijn, maar het belangrijkste verschil is dat bij een echte kiai ook de ki van de tegenstander betrokken moet zijn.

De theorie van kiai-jutsu zegt dat de lichamelijke en geestelijke energie van elk levend wezen op en neer gaat met het ritme van de ademhaling. Er treedt altijd een moment van zwakte op na een uitademing, en voordat een nieuwe inademing is begonnen. De meest elementaire kiate-aanval bestaat erin een korte, krachtige kiai te geven op het precieze moment dat de tegenstander een uitademing beëindigt. Bij korrekte toepassing is de kiate een geducht wapen, en er zijn talrijke verhalen over experts die vogels uit de lucht konden laten vallen of aanvallers verdrijven met enkel de kracht van hun kiai.