Aikido vandaag

Obata Toshishiro

Furuki o tazune atarashiki o shiru - Om het heden te kunnen begrijpen is het noodzakelijk het verleden te bestuderen. Dit Japanse spreekwoord is zeker van toepassing op de studie van Aikido. Tegenwoordig vergeten vele beoefenaars dat het doel van Aikido het oplossen van conflicten is, het beheersen en stoppen van geweld, en zonder dit beginsel verliest Aikido zijn waarde. We moeten de technieken bestuderen van Takeda Sokaku om het hoe en waarom te begrijpen van de veranderingen aangebracht door zijn leerlingen, in het bijzonder door Ueshiba Morihei. We zullen nooit weten of onze training zinvol is als we enkel blind anderen na-apen. Aikido is in de laatste 80 jaar veel veranderd. Als we teveel verandering toelaten zal Aikido nog slechts een schaduw van zichzelf blijven.

Veel krijgskunsten verliezen hun inhoud en worden zwak omdat ze in een gesloten wereldje leven. In de oude ryu van de samurai werden verschillende disciplines doorgegeven, de samurai leerde verschillende wapens met elkaar konfronteren. Tegenwoordig kunnen de meeste mensen amper één onderdeel van de krijgskunst beoefenen, en in die omstandigheden is het niet mogelijk dat de kunst haar effektiviteit bewaart. Enkel Aikido tegen Aikido trainen kan enkel tot verwatering leiden.

Als geoefend zwaardvechter kan ik u verzekeren dat het moderne Aikido niet toelaat zich te verdedigen tegen aanvallen van een geoefend schermer. Het vroegere Aiki-bujutsu kon dat wel, omdat de beoefening verbonden was aan een diepe studie van de zwaardkunst. Ik raad elke serieuze Aikidoka sterk aan om met het zwaard, het mes en andere wapens te leren omgaan. Kennis van deze disciplines zal niet enkel uw repertoire van technieken vergroten, maar uw Aikido zal erdoor op een heel nieuw niveau getild worden.

Soms woon ik demonstraties bij van Aikido waar ik mij werkelijk schaam voor de vertoningen van sommige leraars. Willen ze werkelijk hun leerlingen doen geloven dat ze drie zwaardvechters kunnen verslagen met enkel de kracht van hun ki? Geloven ze het werkelijk zelf? Die onnozelheid maakt mij werkelijk kwaad omdat het een belediging is voor de herinnering van Takeda Sokaku en Ueshiba Morihei. Natuurlijk is harmonie en ki belangrijk, maar kracht, techniek en een goede timing zijn dat ook.

We moeten terugkijken naar de periode waarin deze leraars hun technieken nog ten volle konden uitvoeren. Laat mij een voorbeeld geven; dicht bij de bron van een rivier zijn de rivierstenen fors en hoekig, zoals het karakter en de techniek van een jonge leraar. Als de rivier de oceaan bereikt zijn zelfs de grootste stenen tot het fijnste gruis gereduceerd. In het midden van de loop van de rivier zijn de stenen nog groot maar gepolijst zoals een meester op het toppunt van zijn kunnen. Wat waar is in het leven geldt ook in Aikido. We moeten ons krachtig verzetten tegen de begrijpelijke neiging om een bejaarde leraar na te bootsen. Slaafs een oude meester nabootsen is geen respekt, dat is met hem de spot drijven. Het getuigt van meer eerbied om te trachten de technieken uit zijn bloeiperiode te oefenen.

We hebben de wortels van wat we trainen uit het oog verloren. Voor de samurai waren er hoofdkunsten (dai no budo) en nevenkunsten (sho no budo). De hoofdkunsten waren voor gebruik op het slagveld, en omvatten de boog, de speer, het zwaard, strategie, enz. De nevenkunsten zoals jujutsu dienden ter ondersteuning. Ze werden nooit afzonderlijk beoefend. Van elkaar gescheiden verliezen beiden veel van hun waarde, al blijven de gewapende kunsten zonder enige twijfel altijd superieur aan de andere. Als een nevenkunst kan Aikido niet op zich overleven en sterk blijven, een nevenkunst moet gecompleteerd met een hoofdkunst zoals het zwaard.

Ik wil hier ook mijn gedacht zeggen over sommige leraars die beweren dat kracht niet gebruikt mag worden in Aikido, zogezegd omdat Ueshiba Morihei dat zo zou bedacht hebben. Ueshiba Morihei was berucht om de kracht van zijn techniek toen hij nog in de fleur van zijn leven was. Zijn leraar Takeda Sokaku trok 20 jaar door Japan om de grootste meesters in alle mogelijke krijgskunsten uit te dagen en te verslaan. Zij die effektieve technieken willen vermijden zullen nooit inzicht krijgen in de principes van Aiki, ze zullen voor altijd blijven steken in de onwetendheid en zelftevredenheid die het lot is van zovele Aikido beoefenaars vandaag de dag.

Als twee tegenstanders technisch gelijk staan zal de sterkste overwinnen. Dit is geen kwestie van dagdromerij, de realiteit is nu eenmaal zo. Als men u wil wijsmaken dat de “ki” zowel kracht als techniek kan compenseren, geloof het niet, of u zal ontgoocheld worden.

Mijn opmerkingen hebben als enig doel de groei van het Aikido te bevorderen door het te bouwen op vaste grond.

Kansuke Yamamoto schreef rond 1580 de Heiho Okugi Sho (de geheimen van de strategie), een boek bestemd voor de training van samurai in de Takeda clan, waar het Aikido van afstamt. Yamamoto was de hoofdstrateeg van Takeda Shingen, samen met mijn voorvader Obata Toramori. Zijn methodes werden geadopteerd door Tokugawa Ieyasu, waarmee deze Japan verenigde en onbetwiste shogun werd. Ziehier wat hij 400 jaar geleden schreef:

Leraars van de krijgskunst kunnen in drie categorieen ingedeeld worden. Een heiho-sha is iemand die diep gestudeerd heeft onder verschillende meesters en door eigen onderzoek zijn kennis heeft verrijkt. Hij is een virtuoos op het slagveld die altijd de overwinning behaalt.

Een heiho-jin heeft een minder algemene kennis van de krijgskunsten, maar in de domeinen waarin hij zich specialiseert heeft hij een aantal inzichten verworven. Door deze op gepaste tijd toe te passen kan hij overwinnen, maar niet systematisch.

Een heiho-tsuki is iemand die tevreden is zijn meester na te doen en de technieken door te geven zoals hij ze ontvangen heeft, zonder ze te verrijken door eigen onderzoek. De technieken van zo iemand kunnen alleen maar verwateren met de tijd.

We mogen niet toelaten dat Aikido zijn effektiviteit verliest. Ik hoop dat u de inzet zal hebben om door te dringen tot het niveau van de Heiho-sha, zodat u kan vliegen tussen de arenden, en niet blijft grazen tussen de schapen.

Toshishiro Obata

PS. Ter informatie voor diegenen die mijn woorden in twijfel zouden willen trekken omdat ze mij niet kennen, ik leerde Aikido als uchi-deshi van Shioda Gozo, ik heb het zwaard gestudeerd onder Nakamura Taizaburo, Yagyu Nobuhara en Uchida Tesshinsai, en andere wapens onder Inoue Motokatsu.