Gesprek met Hideharu Onuma (1910-1990)

15de grootmeester van Heki ryu Sekka ha, kyudo hanshi 9de dan.
Opgetekend door Dan en Jackie DeProspero in "Kyudo, the essence and practice of Japanese archery".
Samengevat en vertaald door Eli Steenput.

Sensei, wat is het hoofddoel van kyudotraining?

Onszelf perfectioneren.

Heeft u zelf de perfectie bereikt?

Natuurlijk niet, het is menselijk onmogelijk perfect te zijn.

Als het onmogelijk is, waarom dan proberen?

Omdat als we niet proberen we minder dan menselijk zijn.

U heeft ons vaak gezegd dat kyudo het vermogen heeft ons betere mensen te maken. we trainen nu al een tijd bij u en we voelen geen verandering. Wat moeten we juist verwachten?

Het antwoord is eenvoudig, maar je moet het goed bestuderen om er iets aan te hebben. kyudo kan ons niet veranderen, we moeten onszelf veranderen. Kyudo is een metafoor van het leven. Schieten is een weerspiegeling van onszelf. Iemand die slordig is zal slordig schieten, iemand die competitief is zal vechten tegen zijn boog en tegen zichzelf en anderen. Iemand die maar aan 1 ding tegelijk kan denken zal het doel willen raken en de vorm verwaarlozen. Stoefers zullen stoefen, uitvinders van excuses zullen excuses uitvinden. Kyudo verandert deze dingen niet, maar maakt ze zichtbaar. Het is dan aan ons om ze te herkennen en er aan te werken.

Omdat schieten de waarheid onthult, kan ik mijn ware aard niet verbergen. Op een bepaald moment moet ik schieten, en kan iedereen zien hoe ik ben. In andere kunsten, schilderen bijvoorbeeld, kan ik zeggen dat mijn stijl origineel is. In sport kan ik mijn trainer of medespelers of de scheidsrechter de schuld geven. En zelf als ik win kunnen de anderen hetzelfde doen, of zeggen dat de tegenstander niet in topvorm was. In kyudo kan ik alleen mijzelf de schuld geven. Het doel is alleen een stuk papier, en hoewel het soms lijkt te bewegen om de pijl te ontwijken, is dat niet het geval. Er is geen ontsnapping aan de waarheid mogelijk, en dat bevordert bescheidenheid.

Wat maakt iemand tot meester?

Een echte meester moet een vrijgevig hart bezitten, en een goede invloed hebben op iedereen die hij ontmoet. Mijn idee van een meester is iemand die het karakter van zijn leerlingen verbetert. Maar ik denk dat weinig mensen dit kunnen. Zelf probeer ik momenteel aan mijn eigen karakter te werken.

Wat heeft u zolang geinteresseerd in kyudo?

Ik vraag mij dat zelf ook vaak af. Kyudo is interessant omdat het onmogelijk volledig te begrijpen is. Soms voel ik mij als een blinde schildpad midden in de oceaan op zoek naar een stuk drijfhout. Het is gek hoe lang je kan trainen en nog altijd zo weinig weten. Ik ben vaak hindernissen tegen gekomen, maar ik heb gevonden dat als ik doorzette ik er altijd overheen raakte, en eens aan de andere kant lijkt alles opeens klaar en duidelijk, alsof ik verder kan zien dan vroeger. Ik weet dat er altijd nieuwe hindernissen zullen zijn, maar ik kan nooit opgeven omdat aan de andere kant een groter inzicht in mijzelf ligt. Dat maakt het de moeite waard.

U zegt dat schieten de beste manier is om te leren schieten, maar wat is de beste manier om een kyudo instelling te ontwikkelen?

Observeer uw leraar als hij schiet, en schiet met uw leraar in gedachten. Als je geen leraar hebt, vorm dan een beeld van een ideale leraar in uw gedachten en schiet daarmee.

Kunt u ons raad geven over les geven?

Leg niet te veel uit. Vandaag willen vele jonge leraars te veel uitleg geven over details en ze letten niet op het algemene beeld van iemands houding en schot. Het is beter van in het begin de algemene houding te verbeteren en dan komen de details vanzelf in orde.

Hoe was de training in uw jonge tijd?

We stelden niet zoveel vragen (haha).

U zegt dat hanare (loslaten van de pijl) het grootste mysterie is in kyudo, kunt u dat uitleggen?

Een mysterie bespreken is zinloze praat. Het is onmogelijk te begrijpen. Hanare werd vergeleken met sneeuw die van een blad valt of de slag van staal tegen vuursteen, maar die uitleg heeft geen betekenis zonder eigen ervaring van een echte hanare. Een deel van de moeilijkheid is dat hanare verandert met de leeftijd en ervaring. Een jonge schutter heeft een krachtige hanare (ka-paan!), een oude meester zal zijn pijl zachtjes loslaten (pe-toing). Het is dwaas voor een jonge schutter de oude meester na te bootsen. Hanare komt van binnenuit, het kan niet aangeleerd worden. Op een dag gebeurt het vanzelf. Je mag niet te hard proberen.

Waarom is kyudo zo een goede spirituele training?

Kyudo wordt soms “staand zen” genoemd. Ik denk dat het, net zoals zen, heel simpel is, maar moet beoefend worden om er iets aan te hebben. het is zoals het getal 1 () schrijven in Japanse kalligrafie, iedereen kan het, maar om een echt krachtig en levendig karakter te schilderen moet je levenslang trainen. Kyudo is ook zo. Als je denkt aan competitie of indruk maken op de toeschouwers, zal uw schot onzuiver zijn. Eerst leer je goede techniek zodat je correct kan oefenen, dan werk je heel je leven aan een zuiver schot. Dat is moeilijk want we zijn menselijk, maar, we proberen…

Is het mogelijk zwakke techniek te compenseren met een sterke wil?

Het is mogelijk, denk ik, maar ik denk dat dit maar een enkele keer lukt. De tweede keer vallen we terug op onze ervaring, en zo worden technieken geboren. Uiteindelijk moeten we techniek vergeten, maar vergeten is niet hetzelfde als nooit geweten hebben.

Waarom zijn er zoveel verschillen tussen kyudojos?

Een kyudojo is als een thuis, en weerspiegelt de mensen die er trainen. Bovendien heeft kyudo vele aspecten, en op iedere dag kan een ander aspect benadrukt worden in een dojo. Kyudo bestudeerd evenwicht, en dat is te zien in een goede dojo. Om volledig op een bepaald aspect te concentreren is als het bekijken van een groot schilderij door een kartonnetje van een rol WC-papier. Wat je ziet is misschien interessant, maar het is slechts een klein deel van het geheel.

Waarom zijn er mensen met duidelijk slechte vorm die toch altijd raak schieten?

We noemen dit teppozuke (geweerschieten), zodra ze een positie gevonden hebben waarmee ze het doel kunnen raken, veranderen ze niet meer. Dit is de laagste vorm van kyudo. Is het niet triest een heel leven te trainen, alleen om met een pijl een gat in een stuk papier te leren maken? Als je concentreert op juiste houding, vorm en techniek, leer je niet enkel uw nauwkeurigheid, maar ook uzelf verbeteren.

Waarop let u in een boogschutter?

Kyudo maakt het onderscheid tussen precies en juist schieten. Precies schieten is altijd raak, maar juist schieten is ook precies. Ik kijk naar de schutter in plaats van naar het doel. Iz zijn lichaam recht en ontspannen, zijn zijn bewegingen zuiver en efficient, maakt hij overbodige bewegingen of knippert hij met de ogen? Als hij het schot loslaat, heb je het gevoel dat de pijl uw ziel heeft doorboord? Dat is waarop je moet letten bij een kyudo schutter.

U heeft ons meermaals gezegd dat we het geheim achter kyudo moeten zoeken, maar u zegt nooit waarnaar we moeten zoeken. Hoe zullen we weten wanneer we ze gevonden hebben?

Het zijn duidelijke, eenvoudige waarheden, je zal weten wanneer je ze ontdekt, geloof mij. Maar je moet ze zelf vinden, ik kan alleen de richting aanwijzen. Zelf als ik alles zou vertellen wat ik ontdekt heb, dan had je er nog niks aan. Wat heb je aan diamanten als je enkel het verhaal van de vondst gehoord hebt? Weet je nog een paar jaar geleden dat het doel lijkt dichter bij te komen, tot het de punt van de pijl raakt en je niet meer kan missen? Je probeerde het je lang voor te stellen, maar zolang het een verhaaltje was had je er niet veel aan, tot op een dag dat je het zelf meemaakte. Het kan lang duren voor je het opnieuw meemaakt, maar op het moment weet je het verschil tussen iets ervaren en het enkel inbeelden.

U traint nu voor meer dan 70 jaar, en toch zegt u nog altijd dat u een beginner bent. Hoe kan dat?

Het is allemaal een kwestie van perspectief, zoals een berg beklimmen. Het is dezelfde berg, maar ik klim al veel langer. Jij kijkt vooruit en je ziet mij, waar je zelf zou willen zijn. Als ik zou achterom kijken zou ik zien dat, in vergelijking, ik heel ver gekomen ben. Maar ik kijk niet achterom, want dat zou mijn vooruitgang vertragen. Net zoals jij kijk ik vooruit, en daarom voel ik mij ook een beginner. Maar dat is geen slechte zaak, een beginner zijn betekent dat er nieuwe en opwindende uitdagingen voor de boeg liggen.

Mensen zeggen dat testen niet belangrijk is, maar u moedigt ons altijd aan te proberen een test mee te doen. Waarom is dat?

Veel mensen verstaan het doel van testen verkeerd. Ze denken alleen aan testen om hun graad te verhogen. Dat heeft geen zin. Ik moedig u aan kyudo testen mee te doen omdat het belangrijk is dat je van tijd tot tijd eens goed bekijkt waar je staat. Het is gemakkelijk om een comfortabel tevreden gevoel te krijgen over de manier waarop je schiet in de dagelijkse training. Soms hebben mensen wat extra druk nodig van een test of demonstratie om de waarheid over zichzelf onder ogen te zien. Testen zijn nuttig omdat je iets leert als je slaagt en je leert nog veel meer als je niet slaagt.

Waarop let de jury bij een test?

Het hangt er van af. Bij beginners kijken we naar inzicht in de basis. Naarmate iemand vordert moet de vorm natuurlijker overkomen. Te veel kamae wordt als grof beschouwd, dat is zoals een fugu (ballonvis), het ziet er scherp en gevaarlijk uit, maar van binnen is het enkel lucht. Bij andere meesters kijken we naar waardigheid en diepte van karakter, de verfijndheid van techniek en hibiki, een soort naschok van ki die je kan voelen na een schot.

Hoe moeten we trainen nadat we naar huis zijn teruggekeerd en u ons niet meer kan begeleiden?

Het is belangrijk van tijd tot tijd terug te gaan naar de basis. Maar bovenal moet uw training altijd gericht zijn op de zes elementen: waarheid, goedheid, schoonheid, evenwicht, bescheidenheid en doorzettingsvermogen.

Wat is het belangrijkste dat kyudo u heeft gegeven?

Ik ben gelukkig, kyudo heeft mij veel gegeven. Maar het meest waardeer ik de vriendschap van alle mensen die ik door kyudo heb ontmoet. Naarmate ik ouder wordt belet mijn lichaam mij kyudo te blijven beoefenen op de manier dat ik zou willen. Dat bedroeft mij een beetje, maar het is goed te weten dat zolang ik leef ik altijd mijn vrienden zal hebben.