Seiza

Voor een juiste seiza is het van het allergrootste belang dat de rug recht is en de nek goed gestrekt. Seiza is een sociale, beleefde, bijna onderdanige houding. Een agressieve seiza is dan ook een tegenstrijdigheid. Woeste gezichten trekken in seiza is een uitvinding van Hollywood, in het oude Japan zou dit leiden tot een snelle onthoofding.

Welke knie eerst
Om in seiza te gaan zitten stap je iets naar achter met de linkervoet, en plaats de linkerknie op de grond (de tenen zijn geplooid). In Aikido en andere op het zwaard gebaseerde krijgskunsten staat men meestal recht met de rechtervoet eerst, en plaatst men eerst de linkerknie op de grond. Dit demonstreert behoedzaamheid, omdat men het zwaard op de linker heup draagt, en het trekt met de rechterhand, kan men sneller reageren als men de linkerknie eerst op de grond plaats, de linkerhand eerst op de mat plaatst bij het groeten, enz.

Als men echter wil tonen dat men vreedzame bedoelingen heeft, zal men de rechterknie eerst op de grond plaatsen. Dit ziet men bijvoorbeeld in kyudo, het ceremonieel boogschieten, waar men met de linkervoet eerst rechtkomt en op de rechterknie eerst gaat zitten. Dit hoewel in warihiza, de geknielde stand voor schieten op het slagveld, de linkerknie op de grond is. De reden hiervoor is dat de ceremonies aan het keizerlijk hof vooral gericht waren op het beletten van een aanslag. Het zitten met de rechterknie op de grond maakt het moeilijker snel een schot in de richting van de kamiza af te vuren. In kyudo gaat men er van uit dat men enkel de seiza positie aanneemt en een zittende groet uitvoert als men zeer beleefd wil zijn, en niet als men aggressie verwacht. In sommige Aikido scholen plaatst men daarom ook de rechterknie eerst op de grond.

In vele stijlen plaatst men ook gewoon beide knieen tegelijk op de grond. In Yagyu Shinkage-ryu, Yagyu Seigo-ryu, noh theater, thee ceremonie en Shinto neemt men een half stapje achteruit met de linkervoet en zakt dan met beide knieen tegelijk naar de grond. Dit is ook de aangewezen methode als men een kimono zonder hakama draagt, tenzij men exhibitionistische neigingen heeft. Hierbij moeten we niet vergeten dat in vele battojutsu kata’s de linkervoet vooruit gezet wordt bij nukitsuke (het trekken van het zwaard), in het bijzonder in de Yagyu stijlen. In ongewapende stijlen zou het eigenlijk geen verschil maken welke knie men eerst op de mat zet.

Overlappen van de tenen
Plaats uw tweede knie op de grond, leg de tenen plat en ga zitten op de binnenkant van de voeten (tussen de hielen). De grote tenen raken elkaar of mogen lichtjes overlappen. Het hangt af van de omstandigheid en uw geslacht of de rechterteen over de linkerteen mag of omgekeerd, maar veel belang moet u daar niet aan hechten. Dit is de minst vermoeiende seiza. Het laten overlappen van de tenen kan de druk op de wreef van de voeten verminderen, maar kan anderszijds de knieen meer belasten. In iaido en andere gewapende stijlen waar men snel moet rechtkomen, zit men niet tussen de hielen. De enkels worden dichter bij elkaar gehouden, ongeveer zoals in kiza (seiza met de tenen in de mat geplooid), met de hielen onder het achterwerk, en de knieen meer recht vooruit gericht. Ideaal blijft er ook enige ruimte tussen de dijen en de kuiten. Dit is echter moeilijk lang vol te houden.

Soms ziet men mensen de voeten over mekaar leggen, maar dit is fout, het verbreekt het evenwicht en maakt het onmogelijk om de rug recht te houden. Bovendien kan in die positie een aanvaller u gemakkelijk klemzetten door op uw bovenste voet te gaan staan indien u ongewapend bent. Nog belangrijker, deze houding is zeer informeel, om niet te zeggen onbeleefd, boeren en chonin zitten zo, maar een samurai niet, zeker niet op formele gelegenheden (en training in de krijgskunsten in een zeer formele gelegenheid).

Afstand tussen de knieen
De knieen staan ongeveer 2 vuistbreedtes uit elkaar, voor vrouwen 1 vuistbreedte. Zorg dat uw knieen niet zo ver uiteen staan dat men u een stamp tussen de benen kan geven.

Positie van de handen
De handen liggen rustig op de bovenste helft van de dijen, de vingers zijn bijeen en iets naar binnen gedraaid. De schouders moeten absoluut ontspannen hangen, en mogen niet opgetrokken zijn. Zorg dat uw ellebogen niet uitsteken, hou ze tegen het lichaam, maar niet krampachtig. Plaats ook uw handen niet op uw knieen met de duimen naar buiten; iemand die naast u zit kan zo gemakkelijk een klem aanzetten (bv. Een aikido Sankyo).

Om recht te staan uit seiza is het belangrijkste ook weer dat u de rug en het hoofd rechtop houdt, en niet voorovergebogen en steunend op uw knieen of op de grond als een bejaarde rechtkruipt.

Let op de rechte rug en nek, bij het groeten en bij het rechtstaan of gaan zitten.

Probeer bij het gaan zitten of rechtkomen op dezelfde plaats te blijven. Sommigen zetten de voet een stap vooruit bij het rechtkomen of achteruit bij het neerzitten, met hanmi handachi als tussenpositie. Het nadeel hiervan is dat u bijna twee stappen vooruit komt bij het rechtstaan en twee stappen achteruit schuift bij het neerzitten. Spring niet recht en laat u ook niet neervallen, u moet gaan zitten “zoals de dauw zich zet op het gras” en rechtstaan “zoals mist opstijgt van een veld”.