Suigetsu, basisprincipe in Aikido en Jodo

Volgens een zekere versie van de geschiedenis stichtte Muso Gonnosuke de Shindo Muso ryu als gevolg van een visioen, waarin een goddelijk wezen hem zei: “met een stuk stoofhout in de hand, denk aan suigetsu.” Wat is suigetsu? Aangezien het goddelijk wezen niet in kanji op het bord schreef wat het bedoelde, bestaan hierover verschillende meningen. Velen denken dat het kwetsbare punt van de plexus solaris bedoeld werd, dat in het Japans suigetsu genoemd wordt.

Sommigen verzinnen hier zelfs een hele redenering bij, die in het kort hierop neerkomt: Gonnosuke wou Musashi op het hoofd slaan met een 2m lange stok. Musashi blokkeerde de slag met gekruiste zwaarden (jujidome). Gonnosuke ging weg, kreeg zijn droom, zaagde een stuk van zijn stok en sloeg weer naar Musashi’s hoofd. Musashi blokkeerde weer met jujidome, en Gonnosuke sloeg hem met het andere uiteinde van de kortere stok in de plexus. Afgezien van het feit dat dit scenario totaal afwijkt van wat de geschiedenis vertelt over de ontmoeting tussen beide mannen (zie Hajime! Nr. 8), is het ook volkomen ongeloofwaardig en belachelijk als men er even over nadenkt.

Ik ben zelf de mening toegedaan dat het visioen helemaal niet verwees naar een lichaamsdeel, maar naar een weinig begrepen principe van krijgskunst: Suigetsu, letterlijk water-maan, het principe van de maan op het water.

Dit principe wordt in de leer van de Kashima Shin ryu als volgt uitgelegd:

Suigetsu no gokui is de uiterlijke (omote) manifestatie van het basisbeginsel “word één met de tegenstander” (hoyo-doka). De krijger moet bewegen samen met en tegelijk met de tegenstander, op dezelfde manier dat de weerspiegeling van de maan mee beweegt met de golven van het water, zonder er tegen in te gaan noch meegespoeld te worden. De krijger moet, met andere woorden, in harmonie met de tegenstander bewegen, zonder zich te verzetten maar ook zonder zich te laten domineren. Men is in evenwicht met de tegenstander, zoals een weegschaal, zodat de tegenstander kan verslagen worden met slechts een minieme toepassing van kracht. De verborgen (ura) manifestatie van dit principe heet Aiki, het mentale aspect van suigetsu. Dit kan op zijn beurt weer in omote en ura beginselen opgesplitst worden, en omvat onder andere de vaardigheid zich niet te laten intimideren zonder tegelijk zelf anderen te intimideren (als men te intimiderend overkomt, zal de vijand andere middelen zoeken, zoals bv. een kogel in de rug op een donkere nacht).

Een ander aspekt van suigetsu is de studie van initiatief (sen) en reaktie (go). Suigetsu houdt in dat men niet beweegt als reaktie op een aanval, maar zelf de situatie domineert en dus zelf kiest wanneer de tegenstander aanvalt. Ook als het lijkt dat een techniek een verdediging is op een aanval, is het in feite zo dat men de tegenstander tot een bepaalde aanval verplicht. De shikake of openingsbeweging kan zowel een dreiging zijn als een schijnbare opening in de verdediging. Dit geven van een opening is echter niet zomaar een schijnbeweging, de tegenstander moet overtuigd zijn dat hij een succesvolle slag kan toebrengen, anders zal hij zelf het initiatief grijpen en iets anders doen. Dit overtuigen van de tegenstander vereist niet enkel onverschilligheid tegenover de uitkomst van het gevecht, maar het bewust aanvaarden van de eigen dood. Slechts op het laatste moment, wanneer de tegenstander zijn aanval niet meer kan wijzigen, zal men zichzelf van de rand van de dood wegsleuren. Het was de noodzaak van deze mentale Russische roulette die leidde tot het opnemen van filosofische en psychologische aspekten in de traditionele krijgskunsten.

In Budo Renshu schrijft Ueshiba Morihei onder “de essentie van techniek” het volgende, wat duidelijk het grote belang van Suigetsu onderstreept:

“Stel u tegenover een aanval altijd op alsof je de aanvaller omvat met uw geest, op die manier zal je zijn bewegingen van tevoren kunnen voorzien, en hem kunnen leiden in eender welke richting.

Door bijvoorbeeld een opening in uw verdediging te laten, kan je hem op een bepaalde manier doen aanvallen. Je staat op de grens van leven en dood, en pas als je 99% van de aanval hebt ondergaan en het rijk van de dood hebt betreden, zal je duidelijk de richting zien waarin je kan ontwijken. Je moet trainen met die dingen in gedachten. Op deze manier kon in vroeger tijden getraind worden in militaire strategie op een plekje zo klein als een enkele tatami mat. In de weg van het zwaard is dit het principe van Suigetsu.”