Over de zin en onzin van graden en gordels in de krijgskunsten heb ik in het verleden al mijn mening verkondigd, maar een onuitgegeven opstel “de gordels” van Eric H. heeft mij geinspireerd om dieper in te gaan op het motivatie-aspect.
De hoofdegedachte van “de gordels” is namelijk dat “toekennen van graden kan de leerling aanmoedigen om zijn best te doen en zo een beloning te krijgen voor zijn prestaties“.
Om het argument te kaderen neem ik een vij lang citaat:
Een belangrijk element in de toekenning van gordels is volgens mij toch het gebruik als aanmoediging.
Hoe fier is het kleine kind die nog maar enkele maanden Aikido beoefend als het zijn gele gordel mag ontvangen. Zal dit de springplank zijn om verder te doen? Zal de student harder gaan werken? Maar wat zal er gebeuren als het behalen van de volgende graad wat langer op zich laat wachten? Zal het enthousiasme nog even groot zijn als bij het behalen van die eerste gordel?
In mijn relatief korte Aikido carrière lijkt me het gebruik van graden toch zijn nut te hebben.
In onze Westerse cultuur is het namelijk zo dat ons dagelijks leven gebaseerd is op aanmoediging, compensaties en erkenning. Als baby krijg je een beloning als je voor het eerst je grote behoefte in het potje kan doen ( terwijl dit toch een heel normale zaak is). Als je braaf bent krijg je snoep ( Sinterklaas zal het je duidelijk maken). Als je flink bent in de klas, mag je op de eerste rij zitten. Als je goed studeert wordt je beloond met een GSM of Tablet.
Eric geeft nog een tiental gelijkaardig voorbeelden, gaande van de wieg tot het graf…
Met andere woorden, heel ons leven draait om erkenning en beloning. Wij worden als het ware geprogrammeerd om zo te leven. Ook in de sport.
Het staat buiten twijfel dat in onze maatschappij we gemanipuleerd worden door beloning en straf (en wat is beloning anders dan een collective straf voor wie niet beloond wordt, of straf een collective beloning voor wie niet gestraft wordt?), maar is dit een geschikte aanmoediging in de context van Aikido? Ik denk het niet.
Het is een kwestie van innerlijke tegenover uiterlijke motivatie. Er is genoeg onderzoek geweest om te bewijzen dat uiterlijke motivatie een nefast effect heeft op de innerlijke motivatie, door wat men het “Overjustification Effect” noemt. Het algehele effect van het aanbieden van een beloning voor een activiteit is een verschuiving naar uiterlijke motivatie en het ondermijnen van reeds bestaande innerlijke motivatie. Zodra beloningen niet langer worden aangeboden, gaat de interesse voor de activiteit verloren; eerdere innerlijke motivatie keert niet terug en uiterlijke beloningen moeten continu worden aangeboden als motivatie om de activiteit te ondersteunen. Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Overjustification_effect
Om een voorbeeld te geven: Piet gaat elke dag joggen omdat hij het graag doet (innerlijke motivatie). Op een dag krijgt Piet een “smartwatch” met een “app” die hem punten geeft per gelopen kilometer, en bonuspunten per 5 ononderbroken kilometers. De punten verschijnen op een website waar Piet zich kan vergelijken met anderen (uiterlijke motivatie). Dit lijkt allemaal zeer onschuldig en gewoon een beetje extra motiverend, maar zodra Piet eens langer loopt om toch zijn bonuspunt te halen, loopt hij niet meer voor zijn plezier, maar enkel voor de punten. De uiterijke motivatie is sterker geworden dan de innnerlijke.
Wat dit zo nadelig maakt is dat de innerlijke motivatie “verdrongen” wordt en niet meer, of enkel sterk verzwakt, terugkeert. Dit is wetenschappelijk bewezen. Zie bijvoorbeeld het volgende experiment: kleuters die met beloning “aangemoedigd” werden om te tekenen, tekenden daarna nog maar half zoveel als kleuters die nooit beloond waren, en tekenden ook minder goed:
http://www.spring.org.uk/2009/10/how-rewards-can-backfire-and-reduce-motivation.php
Het probleem is dus dat beloning de bestaande innerlijke motivatie halveert. De enige situatie waar beloningen WEL motiverend werkt, is als er totaal geen innerijke motivatie aanwezig was om te beginnen. Je kan een kind een beloning beloven om je auto te wassen of zoiets dat ze anders nooit uit zichzelf zouden doen, maar als je uiterlijke motivatie geeft voor iets dat ze al willen doen, breek je hun innerlijke motivatie af.
Zelfs voorstanders van uiterlijke motivatie door graden en gordels merken dat het feitelijk niet werkt en de beloning nooit genoeg is om te blijven motiveren. Helaas zien ze dit meestal niet als reden om hun systeem van uiterlijke motivatie in vraag te stellen, maar zullen in plaats daarvan MEER belonginen willen invoeren, met desnoods tussengraden tussen elke graad, puntensystemen en dergelijke…
We mogen verwachten dat iedereen die Aikido begint (op zijn minst een beetje) innerlijk gemotiveerd is. Het is immers een vrije keus om aikido te beginnen. Dit in tegenstelling tot Eric’s voorbeelden van “beloning”, zoals flink zijn in de klas, presteren op het werk, verzekerd zijn tegen ongevallen. Is dat waar we Aikido mee vergelijken?
Zoals de studie zegt: ” Beloningen zijn om een andere reden gevaarlijk: omdat ze ons herinneren aan verplichtingen, omdat ze er zijn voor dingen die we niet willen doen; kinderen krijgen beloningen voor het opeten van hun spinazie, het maken van huiswerk of het opruimen van hun slaapkamer. Beloning is geassocieerd met pijnlijke activiteiten die we niet willen doen .” (mijn vertaling)
Zie ook https://cft.vanderbilt.edu/guides-sub-pages/motivating-students/
Volgens mij zou motivatie door beloning niet nodig mogen zijn in Aikido training. Als je naar de bakker gaat en een taart koopt, belooft de bakker ook geen chique medaille als aanmoediging om ze op te eten, en deed hij dat toch dan zou ik die taart niet vertrouwen… Persoonlijk zou ik liever tijd en energie investeren in de leerlingen die gemotiveerd zijn door aikido zelf, in plaats van leerlingen die moeten “aangemoedigd” worden met allerlei externe beloningen omdat ze liever iets anders zouden doen. Die stoppen dan toch zodra ze hun zwarte gordel hebben, en waar zijn we dan mee bezig?
